Çepniler Kimdir?

Çepniler’den bahseden en eski yazılı kaynak, 1072-1076 yılları arasında Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan ‘Divanü Lügati’t-Türk’tür. Kaşgarlı’ya göre Çepni Boyu; Oğuzlar’ın yirmi iki bölüğünden yirmi birincisidir.

17 Ekim 2011 Pazartesi 14:25

Reşideddin Fazlullah’ın yazdığı Câmiü’t-Tevarih isimli eserine aldığı Oğuz Destanına göre; Oğuz’un, ölmeden önce Bozoklar ve Üçoklar diye ikiye ayırdığı altı oğlundan yirmi dört torunu olmuştur. Oğuz’un vefatından sonra yerine Kün Han geçer. Oğuz’un da çok değer verdiği ve bilge kişiliği ile tanınan Irkıl Hoca, devletin devamlılığını sağlamak ve ileride bir kargaşaya meydan vermemek için bu 24 oğula birer lakap ve hayvanlarına vurmaları için birer tamga ve ongun tesbit edilmesini teklif eder. Kün Han, bu teklifi kabul eder ve icra görevini de Irkıl Hoca’ya verir. Bunun üzerine Irkıl Hoca, 24 oğulun her biri için birer lakab, birer tamga ve birer ongun tesbit eder. Çepni, Üçoklar’ın en büyüğü olan Kök Han’ın dördüncü oğludur.

Mezkur eserde Çepni tanıtılırken; “Yağı olan her yerde durmayıp savaşan (Kandaki yağı göre, derhal savaşır.Bahadır).” denmektedir.

Şecere-i Terakime(Türkler’in Soy Kütüğü) adlı eserinde Ebülgazi Bahadır Han, Çepni hakkında şunu yazmaktadır: Çepni’nin manası, cesur demek olur.

Katip Çelebi, Cihannüma isimli kitabında Çepniler’den bahsederken, dillerinin Türkçe-Farsça karışımı bir şey olduğunu söyler.

Gyula Nemeth, eserinde ‘Çepni’ adının, Kırgızca ‘çep: kalkan’ ve Türkçe ‘çeper:duvar, çit, parmaklık’ kelimeleriyle ilgili olduğunu ileri sürmüştür. Ona göre Çepni ismi kök itibarıyle koruyucu(birlik)’, özellikle ‘sınır koruyucu(birlik)’ anlamına gelmektedir.

Soltanşah Ataniyazov, Şecere namındaki eserinde, Çepni isminin, eski Türk sözü olan ‘küçük gurup, sürü’ anlamındaki ‘çep/çöp’ sözünden türediğini de bilmemiz lazım geldiğini belirtmektedir.